Το νέο «χτύπημα» του Εγκέλαδου των 5,1 Ρίχτερ που έπληξε την Αττική στις 19 Ιουλίου του 2019 είχε επίκεντρο το δυτικό άκρο του ρήγματος της Πάρνηθας που δεν είχε ενεργοποιηθεί το 1999. Την ισχυρή αυτή σεισμική δόνηση ακολούθησαν πολλοί (μικρότεροι σε ένταση) μετασεισμοί.

Πριν 20 χρόνια την 7 Σεπτεμβρίου του 1999 ισχυρός σεισμός, μεγέθους 5,9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, με επίκεντρο το ίδιο ρήγμα της Πάρνηθας, έγινε αισθητός σε ολόκληρη την Αττική και όχι μόνο. Ο απολογισμός οδυνηρός: 155 οι αποθανόντες, περισσότεροι από 700 οι τραυματίες και ζημιές σε 70.000 κτίρια.

Ο σεισμός δεν ήταν ιδιαίτερα ισχυρός. Αυτό όμως που προκάλεσε τους τόσους θανάτους και τις αναρίθμητες καταστροφές, ήταν τόσο η συνολική διάρκειά του, 15 δευτερολέπτων, όσο και το μικρό του εστιακό βάθος (από 9 μέχρι 14 χιλιόμετρα).

Στην επιφάνεια του εδάφους υπήρξαν ελάχιστα ρήγματα. Το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο ανακοίνωσε, αρχικά, πως ο σεισμός προκλήθηκε από ρήγμα μήκους 15 χιλιομέτρων που καλύπτει την περιοχή μεταξύ Πεντέλης και Πάρνηθας. Με βάση τη μελέτη δορυφορικών δεδομένων που εξετάζουν την παραμόρφωση καθ’ ύψος του εδάφους που επιβεβαιώθηκε αργότερα από σεισμολογική μελέτη, και έγινε το 2008 αποδεκτή και από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο βρέθηκε ότι έγιναν δύο σεισμοί, έντασης 5,8 και 5,5 ρίχτερ, σε διαφορετικά ρήγματα και με διαφορά 3,5 δευτερολέπτων ο ένας από τον άλλο.

Οι περιοχές που βρίσκονταν κοντά στο επίκεντρο υπέστησαν τις μεγαλύτερες ζημιές: Μενίδι, Άνω Λιόσια, Νέα Φιλαδέλφεια, Περιστέρι, Μεταμόρφωση «είδαν» άναρχες κατασκευές να καταρρέουν καταπλακώνοντας δεκάδες ανθρώπους.

Από τον σεισμό κατέρρευσαν τρία εργοστάσια, μεταξύ των οποίων και εκείνο της Ρικομέξ. Στο συγκεκριμένο κτίριο με τις άπειρες κακοτεχνίες έχασαν την ζωή τους 39 άνθρωποι. Ακόμη 8 σκοτώθηκαν στα γραφεία της Φαράν, 3  στο εργοστάσιο Φιλοπλάστ, 6 στο εργοστάσιο Φουρλής  και 6 στο εργοστάσιο της ΒΙΟΚΥΤ. Επίσης άλλοι επτά άνθρωποι έχασαν την ζωή τους στην οικοδομή της οδού Πίνδου στη Νέα Φιλαδέλφεια και 16 στην πολυκατοικία της οδού Ψυχάρη, στη Μεταμόρφωση.

Θυμάμαι……….

7 Σεπτεμβρίου 1999………..

Ώρα Ελλάδος 14:56:50 …….

20χρονια πριν………

Το πρωί της 7ης  Σεπτεμβρίου 1999, γινόταν μια εκδήλωση στο Αρχηγείο Πυροσβεστικού Σώματος επί της οδού Μουρούζη 4, με καλεσμένο τον τότε πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη. Υπηρετούσα στην Διοίκηση Πυροσβεστικών Υπηρεσιών της Αθήνας που τότε στεγαζόταν στο κτίριο επί της οδού Σαρρή 9, και είχα μεταβεί στην εκδήλωση με τον τότε Διοικητή Ιωάννη Ζαφειρόπουλο και πολλούς άλλους Αξιωματικούς.

Επιστρέφοντας στην Διοίκηση Αθηνών και ενώ ετοιμαζόμασταν να αναχωρήσουμε από την Υπηρεσία, χτύπησε ο σεισμός.

Ευθύς αμέσως  με τους συναδέλφους και χωρίς καμία εντολή, καθότι ήταν δύσκολη η επικοινωνία με το κέντρο της Υπηρεσίας, επιβιβαστήκαμε σε υπηρεσιακό όχημα και κατευθυνθήκαμε μέσω του  Κηφισού ποταμού προς Κηφισιά, όπου ήρθαμε αντιμέτωποι με μεγάλη κίνηση οχημάτων. Μεγάλη κυκλοφοριακή συμφόρηση υπήρχε σε όλους τους δρόμους, αφού χιλιάδες πολίτες μετακινούνταν μαζικά προς κάθε κατεύθυνση. Η τηλεφωνική επικοινωνία ήταν αδύνατη, διότι όλοι προσπαθούσαν ταυτόχρονα να μιλήσουν με τους δικούς τους ανθρώπους.

Από το κέντρο 199 του Π.Σ. ενημερωθήκαμε ότι έχουν γκρεμιστεί κτίρια και υπάρχουν εγκλωβισμένα άτομα μέσα σ’ αυτά, γεγονός που μετέδιδαν και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί. Ακούσαμε για το εργοστάσιο Φουρλής στην Βαρυμπόμπη και μεταβήκαμε πάραυτα σ’ αυτό, Η νέα πτέρυγα του εργοστασίου είχε γκρεμιστεί. Παρέμεινα εκεί για περίπου τρεις ημέρες με πολλούς συναδέλφους, που ήρθαν για ενίσχυση από άλλες Υπηρεσίες μας έχοντας επικεφαλή τον κ. Γιώργο Μουμτζή (όπως προβάλλεται στην φωτο που επισυνάπτεται κατά την επίσκεψη του τότε Υπουργού Δημόσιας Τάξης κ. Μιχάλη Χρυσοχοΐδη). Εκεί βοηθήσαμε να απεγκλωβιστούν και να διασωθούν πολλοί εργαζόμενοι, όμως, δυστυχώς, έγινε ανάσυρση και έξι νεκρών από το γκρεμισμένο εργοστάσιο.

Ήταν συγκινητική η προσφορά των πολιτών σε εργαλεία, διασωστικά, μηχανήματα κ.λ.π., ενώ η προσωπική εθελοντική εργασία τους ήταν αμέριστη και συνεχής. Θυμάμαι τους συγγενείς και τους φίλους των εγκλωβισμένων ατόμων να περιμένουν στον περίβολο του εργοστασίου, με αγωνία για μια νέα είδηση για τους δικούς τους ανθρώπους.

Όταν ανασύραμε τους νεκρούς, τα συναισθήματά μας ήταν απερίγραπτα. Ειλικρινά, δεν θέλω ούτε να θυμάμαι εκείνες τις στιγμές, που, δυστυχώς, έχουν μείνει ανεξίτηλα χαραγμένες στο μυαλό μου.

Πιστεύω, ότι όλοι οι πυροσβέστες προσέφεραν ότι καλύτερο μπορούσαν και επέδειξαν τόλμη, γενναιότητα και ανθρωπισμό.

Από την ημέρα του φονικού σεισμού και μετά, το Πυροσβεστικό Σώμα μπήκε στις καρδιές όλων των ανθρώπων και αγαπήθηκε όπως άλλωστε του άξιζε. Η μάχη στα συντρίμμια που ανάβλυζαν τον θάνατο, η αγωνία, η αυταπάρνηση, ο ηρωισμός των πυροσβεστών, έκοβαν την ανάσα όσων παρακολουθούσαν τις επιχειρήσεις των συνεργείων στα γκρεμισμένα κτίρια είτε παρόντες είτε μέσα από τους τηλεοπτικούς δέκτες.

Ο σεισμός της Αθήνας δεν ήταν, φυσικά, ο πρώτος καταστροφικός σεισμός που επενέβη η Υπηρεσία μας. Είχαν προηγηθεί τα προηγούμενα χρόνια οι δονήσεις στη Θεσσαλονίκη, στην Καλαμάτα, στο Αίγιο, όπου οι άρτια εκπαιδευμένοι συνάδελφοι, επέδειξαν επαγγελματισμό και προσήλωση στο καθήκον τους.

Αν και έχουν περάσει τόσα χρόνια και έχω πλέον αποστρατευτεί, θυμάμαι με συγκίνηση σήμερα εκείνες τις δύσκολες μέρες.

Είναι δεδομένο ότι, σήμερα, οι πυροσβέστες, έχουν πιο σύγχρονο υλικό εξοπλισμό από ό,τι είχαμε εμείς παλαιότερα, γνώση και εμπειρία, και έτσι καθίστανται ικανοί για  να αντιμετωπίσουν με σθένος οποιαδήποτε δύσκολη συγκυρία και παροτρύνω στους πολίτες να έχουν εμπιστοσύνη σ΄αυτούς.

Παναγιώτης Βελής