Η  κλιματική αλλαγή είναι έντονη στη χώρα μας,  έχει μεγάλο αντίκτυπο και σχετίζεται άμεσα με την ανθρώπινη παρέμβαση στην φύση και θα παίξει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη των ακραίων φαινομένων που θα έρθουν.

Αυτό αναφέρθηκε στο συνέδριο του Economist, με θέμα: Προστατεύοντας τη ζωή – Χτίζοντας Ανθεκτικότητα», που πραγματοποιείται στο το πλαίσιο της 87ης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με τη ΔΕΘ-HELEXPO. Την επιτακτική ανάγκη, η ανθρωπότητα να κατανοήσει πώς οι παρεμβάσεις της οδηγούν στο να είναι τόσο έντονος ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής και μετά να ξεκινήσει να σχεδιάζει μέτρα για την αποτροπή φυσικών καταστροφών είναι το συμπέρασμα συνεδρίου με θέμα: «Προστατεύοντας τη ζωή–Χτίζοντας ανθεκτικότητα». Οι ξένοι ειδικοί υποστηρίζουν πως η πρόληψη απαιτεί μέτρα, εθνικές στρατηγικές, εθνικούς κανονισμούς και εργαλεία συμμόρφωσης.

«Η διεπαφή μεταξύ οικονομικών δραστηριοτήτων κοινωνίας και φύσης ολοένα και μεγαλώνει»

Υπάρχει μία εκστρατεία αυτήν τη στιγμή για τις «φυσικές καταστροφές», δηλαδή καταστροφές που οφείλονται κατά κύριο λόγο στον ευάλωτο χαρακτήρα των δικών μας κοινωνιών, σημείωσε στην αρχή της ομιλίας του ο Reimund Schwarze, καθηγητής στο The Helmholtz Centre for Environmental Research (UFZ), επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας «Κλιματική Αλλαγή και Ακραία Φαινόμενα», μέλος ΔΣ, DKKV της Γερμανίας. Ως παράδειγμα για να επεξηγήσει αυτήν τη δήλωση έφερε τους σεισμούς άνω των 7 Ρίχτερ σε Νέα Ζηλανδία και Αϊτή αντιστοίχως. Στη Ζηλανδία μόνο δύο άτομα έχασαν τη ζωή τους και οι καταστροφές ήταν ελάχιστες. Εντούτοις, ο σεισμός στην Αϊτή προκάλεσε τον θάνατο χιλιάδων ανθρώπων και τεράστιες υλικές καταστροφές. Οι κυβερνήσεις πρέπει να τιμούν τις υποσχέσεις για τους κλιματικούς στόχους και να εργάζονται από κάτω προς τα πάνω. Στις τελευταίες πυρκαγιές στην Ελλάδα έπρεπε να γίνει εκκένωση πολλών χωριών, γιατί οι πυρκαγιές ήταν μέσα σε αστικό ιστό. Αυτό είχε αποτέλεσμα να υπάρξει κοινωνικό κόστος, σε αντίθεση με τις πυρκαγιές στη Σιβηρία, που εκτείνονταν σε δασικό ιστό.

«Η διαχείριση γης θα πρέπει να είναι πιο κοντά στην Πολιτική Προστασία»

«Συμμετέχω στην πολιτική προστασία από το 2000. Έχουν αλλάξει πολλά, όμως, ο κόσμος δεν είναι ίδιος», τόνισε η Patricia Gaspar, υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας της Πορτογαλίας. «Η πολιτική προστασία δεν έχει τον ρόλο που είχε πριν από 20 χρόνια. Πλέον δεν μπορούμε απλώς να περιμένουμε τις καταστροφές, πρέπει να τις προλαμβάνουμε. Χρειαζόμαστε στιβαρές εθνικές και τοπικές πολιτικές. Η πολιτική προστασία έχει κύριο στόχο την πρόληψη, αλλά και τον μετριασμό των επιπτώσεων των καταστροφών. Βελτιωνόμαστε και προετοιμαζόμαστε. Για να επιτευχθεί, όμως, αυτό, σύμφωνα με την υφυπουργό της Πορτογαλίας, χρειαζόμαστε εστιασμένους θεσμούς. Να δημιουργήσουμε συνεργασίες, να χτίζουμε χωρίς να κάνουμε λάθη του παρελθόντος. Η διαχείριση γης θα πρέπει να είναι πιο κοντα στην Πολιτική Προστασία, ώστε οι πόλεις και τα εδάφη να είναι προσαρμοσμένα στη νέα πραγματικότητα.

«Δράσεις απέναντι στις καταστροφές σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο»

«Η πρόληψη είναι κλειδί», σημείωσε παίρνοντας τη σκυτάλη ο Romain Royet, αναπλ. γενικός διευθυντής Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων (DGSCGC) στη Γαλλία. Σημείωσε, μάλιστα, πως το παράδειγμα των πυρκαγιών μάς αφορά όλους στη Μεσόγειο, αλλά έκανε ιδιαίτερη μνεία στη Γαλλία, που έχει τα περισσότερα δάση στην Ευρώπη. «Αυτό την καθιστά ευάλωτη απέναντι στην κλιματική αλλαγή και στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Το 2022 ήταν για εμάς μία δραματική χρονιά. Γνωρίζουμε ότι η αύξηση των πυροσβεστών και του εξοπλισμού δεν είναι πανάκεια, ούτε το μόνο πράγμα που πρέπει να γίνει. Χρειαζόμαστε μέτρα, εθνικές στρατηγικές, κανονισμούς και εργαλεία συμμόρφωσης. Στη Γαλλία υπάρχει, μάλιστα, ένας νόμος που εγκαθιδρύει την εθνική στρατηγική και θα οριστικοποιηθεί μέχρι τα τέλη του επόμενου Ιουλίου. Σε τοπικό επίπεδο και σε κάθε διαμέρισμα της Γαλλίας προβλέπει τη λήψη επιμέρους μέτρων. Προτεραιότητα είναι η καλύτερη διαχείριση ζωνών μεταξύ πληθυσμών και δασών, διότι πρέπει να προστατευθούν αυτές οι μεικτές ζώνες», τόνισε.

Παράλληλα, σχολίασε πως πέρα από τις νομικές (και όχι μόνο) υποχρεώσεις, απώτερος στόχος είναι κινητοποίηση όλης της κοινωνίας των πολιτών. Κάθε φορά που έχουμε μία καταστροφή βλέπουμε αλληλεγγύη μεταξύ πολιτών. Αλλά όλα αυτά πρέπει να θεσπιστούν με νομοθεσίες. Στο πλαίσιο της αλληλεγγύης, οι δήμαρχοι έχουν εξουσίες και άρα οφείλουν να κάνουν ενέργειες για την ασφάλεια, την προστασία και την ευημερία των κοινωνιών. Αν η κρίση είναι μεγαλύτερη από τα όρια του δήμου, έρχεται η περιφέρεια. Οι περιφερειάρχες είναι υπεύθυνοι για τις κρατικές εφαρμογές. Όταν υπάρχει μία κρίση, όσο πιο κοντά βρίσκεται ο αρμόδιος, τόσο το καλύτερο -αυτό είναι το σκεπτικό. Το βασικό όμως είναι η ικανότητα συνεργασίας μεταξύ των φορέων. Οι καταστροφές έχουν να κάνουν και με την ικανότητα της κοινότητας να εμπλέξει όλη την κοινωνία, όχι μόνο να προειδοποιήσει.

«Ευρωπαϊκή συνεργασία απέναντι στις προκλήσεις»

«Η ευρωπαϊκή συνεργασία γίνεται ολοένα και πιο σημαντική για αντιμετώπιση καταστροφών», ανέφερε ο Hans Das, διευθυντής, Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας (ECHO). Εξηγώντας τον ρόλο του μηχανισμού προστασίας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, τόνισε πως «δημιουργήσαμε ένα πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ 36 κρατών-μελών για την πρόληψη και τα μέλη εργάζονται για την πρόληψη, αλλά και την απόκριση στις καταστροφές αυτές. Στις 6 Αυγούστου είχαμε ταυτόχρονα αιτήματα για πυρκαγιές και πλημμύρες. Σπάσαμε και ρεκόρ όσον αφορά την αποστολή πυροσβεστών. Η Ελλάδα ένιωσε στο πετσί της τις πυρκαγιές, γιατί ιδίως στην Αλεξανδρούπολη έκαιγαν για πάνω από μία εβδομάδα δασική έκταση. Ιταλία και Σλοβενία είχαν κάνει επίσης αιτήματα για συνδρομή δυνάμεων το καλοκαίρι. Η οξύτητα των φυσικών καταστροφών είναι μόνο ένα μέρος των προκλήσεων. Παρέχουμε χρηματοδότηση, αλλά θέλουμε ετοιμότητα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

«Οι ανθρώπινες παρεμβάσεις κάνουν την κλιματική αλλαγή τόσο δυνατή»

Στις θολές γραμμές και στα λεπτά όρια μεταξύ φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών αναφέρθηκε ο Κώστας Συνολάκης, τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, president του Κολλεγίου Αθηνών, πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής για την Αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής στην Ελλάδα και καθηγητής Φυσικών Καταστροφών στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας. Ήταν δύσκολο να προβλέψουμε τα συμβάντα αυτού του καλοκαιριού στην Ελλάδα», ένα καλοκαίρι που, όπως σημείωσε ο κ. Συνολάκης, «θα θυμόμαστε όλοι».«Οι βροχοπτώσεις στην Ελλάδα φέτος έσπασαν κάθε ρεκόρ». Ωστόσο, φέρνοντας ως παράδειγμα τις πλημμύρες στη Θεσσαλία, ο κ. Συνολάκης έφερε στο τραπέζι την ανθρώπινη παράμετρο. «Οι πεδιάδες είναι εύφορες λόγω των ποταμών. Η καταστροφή ξεκινά στο σημείο που ο άνθρωπος έρχεται και προσπαθεί να περιορίσει τον ρου του ποταμού, να τον βάλεις σε καλούπια. «Συνεπώς, δημιουργήσαμε σε μεγάλο βαθμό εμείς το πρόβλημα. Η αλληλεπίδραση με το φυσικό περιβάλλον χωρίς σχέδια και κατάλληλα δημόσια έργα μας φέρνει σε σύγκρουση με το αποτέλεσμα των φυσικών διαδικασιών. Αυτό αποτέλεσε μια φενάκη και το αντίτιμο πληρώνεται τώρα.Πρέπει να σχεδιάζουμε εκ των προτέρων. Ξέρουμε ότι η κλιματική κρίση είναι σε μεγάλο βαθμό ανθρωπογενής, αλλά σε δεύτερο επίπεδο πρέπει να καταλάβουμε πώς οι παρεμβάσεις μας κάνουν την κλιματική αλλαγή τόσο δυνατή», κατέληξε.

Ο κ. Ζερεφός υπογραμμίζει την ανάγκη «να επανασχεδιαστούν όλοι οι χάρτες επικινδυνότητας στα ποτάμια, στα ρυάκια, στα ρέματα». «Υπάρχουν οι χάρτες επικινδυνότητας στα ποτάμια, αλλά ο χαρακτηρισμός αυτός θα πρέπει να περιγράφεται με απλά μαθηματικά και επίσης να υπάρχει ένας δείκτης επικινδυνότητας για διάφορες καταστροφές, όπως πυρκαγιά, πλημμύρα ακόμα και για κάθε χαράδρα και φαράγγι». Επίσης, ο κ. Ζερεφός υπογραμμίζει την ανάγκη «επανασχεδιασμού όλων των προγραμμάτων πολιτικής προστασίας, ώστε να ληφθούν υπόψη φαινόμενα, τα οποία τα θεωρούσαμε τόσο σπάνια που ήταν ανύπαρκτα. Για παράδειγμα, κανείς δεν υπολόγιζε ότι θα πέσουν στη Λάρισα μέσα σε κάποιες ώρες 600 χιλιοστά βροχής, δηλαδή όσα πέφτουν σε ενάμιση χρόνο περίπου. Είναι πολύ ακραίο. Αυτά λοιπόν θέλουν επανασχεδιασμό και χρειάζεται και στρατηγική, κυρίως για το ποιος παίρνει τις αποφάσεις για επεμβάσεις με στόχο πρώτα να σωθούν οι άνθρωποι, μετά οι περιουσίες και μετά όλα τα άλλα». Επιπλέον, ο κ. Ζερεφός ζητά σε μεγάλα θέματα, όπως η καταστροφή που προκάλεσε η κακοκαιρία Daniel να συμμετέχει και ο στρατός. Τέλος, ο κ. Ζερεφός αναδεικνύει την ανάγκη καλύτερης ενημέρωσης του κόσμου για την αντίδραση σε ακραία φαινόμενα.

Η σημασία της εκπαίδευσης για τους φυσικούς κινδύνους

Στο υπαρκτό και μεγάλο χάσμα μεταξύ αυτού που είναι γνωστό σε επιστημονικό επίπεδο σε σχέση με όσα γνωρίζει ο πληθυσμός -λόγω αδιαφορίας ή και άγνοιας- σχετικά με την κατάσταση που αφορά την εκδήλωση φυσικών καταστροφών λόγω κλιματικής αλλαγής και κρίσης, τοποθετήθηκαν οι κ.κ. Συνολάκης και Schwarze διατυπώνοντας την κοινή θέση ότι η απάντηση βρίσκεται στην εκπαίδευση.Συμφώνησαν ότι η συζήτηση για την ανθρωπογενή επίδραση στην ένταση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής/κρίσης «δεν είναι αυτή που περιμέναμε ότι θα ήταν πριν από πέντε με δέκα χρόνια», ωστόσο επισήμαναν πως «ακόμη υπάρχει πολιτική σύγκρουση και αρνητές της κλιματικής αλλαγής/κρίσης, ενώ είναι διαφορετικά τα επίπεδα δέσμευσης που αναλαμβάνονται για την αντιμετώπισή της ανά τον κόσμο».

«Είναι απίστευτο, πόσο μικρή πληροφόρηση εξακολουθούν να έχουν οι άνθρωποι για τους φυσικούς κινδύνους, όπως πλημμύρες, τσουνάμι, πυρκαγιές και σεισμοί» ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Συνολάκης και στο πλαίσιο αυτό υπογράμμισε την επιτακτική ανάγκη σχολικής εκπαίδευσης γι’ αυτά τα φαινόμενα και από μικρή ηλικία. Επειδή ακριβώς «έχει χαθεί η παλαιά γνώση και οι άνθρωποι σήμερα δεν γνωρίζουν για τις φυσικές καταστροφές που έχουν συμβεί στις περιοχές που διαμένουν, πρέπει να υπάρχει εκπαίδευση για τους φυσικούς κινδύνους και τα βήματα που πρέπει να ακολουθούνται για να προστατευθούν. Απευθυνόμενος, μάλιστα, στην επιστημονική κοινότητα, την κάλεσε να εξοικειωθεί με τη μη καταστροφική αλλά ρεαλιστική αναζήτηση επιχειρημάτων, ώστε να πείθουν αποτελεσματικά για την ανάγκη λήψης μέτρων οχύρωσης απέναντι σε επερχόμενες φυσικές καταστροφές. «Πρέπει να τους αποδείξουμε με ρεαλιστικά επιχειρήματα τι θα γίνει τα επόμενα 50 χρόνια και έτσι θα πειστούν να προχωρήσουν στη λήψη των μέτρων που πρέπει να υλοποιηθούν».

Επομένως η κλιματική αλλαγή, οι ανθρωπογενείς παρεμβάσεις, η εκπαίδευση και ενημέρωση του πληθυσμών, εκδήλωση ακραίων καιρικών φαινομένων, απαιτούν πέρα και πάνω από πολιτικές, πρόσωπα, κόμματα, αξιώματα, προτάσσοντας το εμείς και όχι το εγώ, επανασχεδιασμός και αξιολόγηση των δομών, των δράσεων, της οργάνωσης, εκπαίδευσης και της πρόληψης σε όλα τα επίπεδα Πολιτικής Προστασίας.

 

Φώτιος Δημαρέσης

Υποστράτηγος ε.α Π.Σ

 

 

 

 

 

 

 

Φώτιος Δημαρέσης

Υποστράτηγος ε.α Π.Σ